Publicatie: 21 oktober 2019
Onze collega Hans de Ru is met pensioen. Nadat hij na zijn studie eerst enkele jaren werkte bij architectenbureaus, kwam hij in 1984 bij Alphaplan. En hij ging nooit meer weg gelukkig. Tot nu dus. Samen met collega Kees van Dijk (Alphaplanner sinds 1988) vertelt Hans over die beginjaren bij Alphaplan. En vooral ook hoe duurzaamheid echt niet iets van nu is. “We noemden het toen misschien niet duurzaam, maar we waren altijd al bezig met hoe we voor bewoners de energiekosten konden verlagen.” We vroegen de beide heren ook of ze nog advies hebben voor de branche van nu en dat hebben ze. “Net als toen zie je dat het slagen van verduurzaming voor een groot deel bij de bewoner ligt. Daar zou veel meer aandacht voor moeten zijn.” Over groei en mooie projecten, maar ook dichtgeplakte ventilatieroosters en uitgeschakelde mv-units.
Ze kwamen allebei in de jaren ’80 binnen via een advertentie in de krant. De jaren ’80, toen de cd de muziekmarkt veroverde, walkmans immens populair werden, Nederland het EK voetbal won, Wubbo Ockels als eerste Nederlander een reis maakte door de ruimte en we voor het eerst met RTL Veronique en TV10 commerciële televisie kregen. Maar ook de jaren na de oliecrisis van 1979, die begin jaren ’80 wereldwijd voor een economische terugval zorgde.
Enorme renovatieopgave
Die crisis was voor Hans aanleiding om te reageren op de advertentie die Alphaplan in die tijd in de krant zette. In tegenstelling tot de architectenbureaus – die het door de crisis heel zwaar hadden – groeide Alphaplan hard. Toen in 1975 Alphaplan werd opgericht, kwam dat vooral voort uit de enorme renovatieopgave waar woningcorporaties toen voor stonden. De wooncomplexen die na de oorlog in massaproductie waren gebouwd verkeerden in slechte staat. Niet geïsoleerd, geen centrale verwarming, geen douche maar een lavet… Er moest heel veel gebeuren. Dat bleef in de jaren ’80 en ’90 zo, vergelijkbaar met de situatie nu, waarbij woningcorporaties voor een enorme verduurzamingsopgave staan en er heel veel moet gebeuren.
Wanneer kun je beginnen?’
Toen Hans en Kees bij Alphaplan kwamen werden zij ook, zoals ze het nu zelf zeggen: “Behoorlijk snel in het diepe gegooid.” Hans: “Na mijn reactie op die advertentie zat ik binnen de kortste keren aan tafel en werd mij gevraagd: ‘Wanneer kun je beginnen?’. Mijn eerste project herinner ik mij nog goed, dat was een groot onderhoudsproject aan de Binckhorstlaan in Den Haag. Ik heb heel veel grote, mooie onderhoudsprojecten mogen begeleiden in die tijd en de jaren erna.”
Terugploegprojecten
Kees: “Alphaplan groeide hard. We hebben onze personeelsnummers er even bij gepakt en Hans was nummer 15, ik was nummer 38 en een paar jaar later waren we met 90 man. Terwijl het bij veel bedrijven toen niet goed ging. Door het Rijk werd, door de hoge werkeloosheid in Nederland, rond 1985 een regeling ‘terugploegprojecten’ in het leven geroepen. Hierbij moesten ondernemers ‘werklozen’ in dienst nemen om een deel van de werkzaamheden uit te voeren. Ook wij namen hiervoor een aantal werknemers in dienst, die nog lang werkzaam bij ons zijn geweest. Vanwege de toenmalige subsidieregeling moesten wooncomplexen in recordtempo geïnspecteerd worden. Daar konden we alle hulp goed bij gebruiken.”
Aanpak woningverbetering
Hans: “In die jaren deden we voor vrijwel alle woningbouwverenigingen en de Gemeentelijke Dienst voor de Volkshuisvesting de planvorming en begeleiding van de woningverbetering. Hierbij was het vrij standaard om de buitenkozijnen te vervangen met isolerende beglazing en onderzochten we de overige isolatiemogelijkheden. Het aanbrengen van spouwisolatie of het aanbrengen van een isolerende gevelafwerking met stuclaag (ISPO/Granol) bij steens gevelmetselwerk was vrijwel standaard om mee te nemen. Een niet geïsoleerde spouwconstructie had een Rc waarde van 0,35 en bij een spouwvulling werd dit verbeterd tot 1,35. Dat was al een enorme verbetering voor die tijd.”
Isoleren betekent energiebesparing. Een afbeelding uit een onderhoudsrapport van 1987. Het bewijs dat verduurzamen niet iets van de laatste tijd is, maar al decennialang zijn wij bezig met het energetisch verbeteren van woningen.
“Inmiddels zijn de regels weer anders en zijn er ook weer andere subsidies, maar nog steeds stellen wij voor woningcorporaties verbeterscenario’s op om, afhankelijk van de exploitatietermijn, het energieverbruik en daarmee de CO2 uitstoot tot een minimum te beperken. En uiteraard verliezen we daarbij de installatietechnische aspecten niet uit het oog.”
Cruciale rol voor de bewoner
Kees: “We noemden het toen misschien niet duurzaam, maar we waren altijd al bezig met hoe we voor bewoners de energiekosten konden verlagen. Dat had er ook mee te maken dat de huurverhoging die ze kregen na de renovatie gecompenseerd moest worden om een 70% deelname te kunnen realiseren, die nodig was om de renovatieplannen te kunnen uitvoeren.”
Verstandig met energie. Nog een afbeelding uit ons onderhoudsrapport van 1987.
Hans: “Wat daarbij toen niet anders was dan nu, is dat het gebruik van de woning daarin natuurlijk een cruciale rol speelt. In die tijd lieten we bij het aanbrengen van dubbelglas bijvoorbeeld het uitzetraampje van enkelglas zitten, dan zag je het wel als er condensproblemen ontstonden. En we lieten de ventilatieroosters in de keuken open, die konden door de bewoners niet dichtgemaakt worden. Dat moest ook wel, want er waren nog open verbrandingstoestellen, anders kon je last krijgen van koolmonoxide. Dat gevaar is nu minder, maar we zien met de nieuwe oplossingen en technieken wel problemen ontstaan, omdat de bewoners grote moeite hebben om op een goede manier met de gewijzigde technieken om te gaan.”
Ander soort voorlichting
Kees: “Die winddrukgeregelde roosters die er nu zijn, met CO2-sturing enzo, dat snappen de mensen niet. Het is geweldig wat er kan, maar er is veel meer voorlichting nodig, anders gaat het fout. Voor mij en Hans was die omgang met de bewoners indertijd heel nieuw, omdat we voor we bij Alphaplan kwamen ander werk deden. Voor grote zalen staan, bewonersavonden doen, dat hadden we nog nooit gedaan. Maar nu is er denk ik ook ander soort voorlichting nodig. Veel persoonlijker, bij de mensen thuis, in hun moedertaal als dat nodig is.”
Hans: “Er is nu naast de schil heel veel aandacht voor het installatiegedeelte, maar er moet verder gekeken worden dan de installatie en de schil. Het gaat ook om: hoe gaan de bewoners met al die vernieuwingen om? Want als zij de ventilatieroosters dichtplakken of de mv-unit dichtdraaien, dan heb je al snel geen gezonde en comfortabele woning meer.”
Wijze raad
Kortom: veel veranderde er in die 35 jaar, maar tegelijkertijd bleef ook veel hetzelfde. En die lessen uit het verleden, daar kunnen wij als branche nu ons voordeel mee doen. Wijze raad van twee mannen die samen meer dan 70 jaar ervaring hebben met het grootschalig renoveren en verduurzamen van woningen, daar zijn wij bij Alphaplan dankbaar voor. Heel veel dank voor al je inzet al die jaren Hans, we wensen je een heel goed pensioen!
