Publicatie: 7 februari 2020
We moeten de komende jaren van het gas af en dus worden allerlei alternatieve energiebronnen ingezet. Niet al die alternatieve bronnen zijn echter even duurzaam. Zo heeft bio-energie de afgelopen jaren een grote vlucht genomen, ook in de gebouwde omgeving. Volgens de regels is dat duurzaam, maar dat valt te betwijfelen. Aan de hand van wat feiten en cijfers illustreren we waarom. Wat op het eerste oog niet duurzaam lijkt, dat is het vaak ook niet….
In de Europese richtlijn betreffende de bevordering van elektriciteitsopwekking uit hernieuwbare energiebronnen op de interne elektriciteitsmarkt’ (Richtlijn 2001/77/EG) wordt de volgende definitie voor biomassa gehanteerd:
“De biologisch afbreekbare fractie van producten, afvalstoffen en residuen van de landbouw (met inbegrip van plantaardige en dierlijke stoffen), de bosbouw en aanverwante bedrijfstakken, alsmede de biologisch afbreekbare fractie van industrieel en huishoudelijk afval.”
Dat kan toch niet kloppen?
Biomassa kan bestaan uit veel stoffen, maar vaak wordt gebruik gemaakt van hout. Dat is duurzaam, zo is de gedachte, want hernieuwbaar. Decennia terug al, werd onder meer in het verdrag van Kyoto (1997) internationaal afgesproken dat het verbranden van hout CO2-neutraal is. Mits dat wordt gecompenseerd door nieuwe aanplant. In het energieakkoord van 2013 wordt biomassa zelfs als een belangrijk instrument gezien om met bijstook de duurzaamheidsdoelstellingen van het akkoord te halen. In 2017 wordt circa 10% van de opgewekte energie als duurzaam aangemerkt. 58% daarvan wordt gerealiseerd door biomassa (bron: CBS).
Een aantal feiten op een rij:
Een boom met enige omvang kan 21,77 kg tot 31,5 kg CO2 per jaar opnemen. Voor een volwassen boom van vijftig jaar geeft dat een reductietotaal van circa 1.000 kg CO2. Een en ander is sterk afhankelijk van het boomtype en het beheer van de bossen (bron: co2emissiefactoren.nl)
- In één kubieke meter vurenhout is 1.245 kg CO2 opgeslagen (Bron: www.opslagco2inhout.nl).
- De CO2-emissiefactor van aardgas is 56,7 kg CO2 voor één GigaJoule (bron: RVO).
- De CO2-emissiefactor van biomassa staat vast op 110 kg CO2 voor één GigaJoule (bron: RVO).
Klinkt dat logisch?
Niet het hele verhaal
Biomassa is ontegenzeggelijk duurzaam: wat we verbruiken kan weer groeien. Maar dat is niet het hele verhaal. Biomassa is een goede optie als het snoeiafval is wat we anders achter zou blijven in het ‘bos’ en bij het verrottingsproces de opgeslagen CO2 weer vrij laat. Dezelfde CO2 komt vrij bij het verbranden van het snoeiafval! Dan is verbranden een logische keuze.
Maar op het moment dat we hout van jaren oud gaan verbranden is het een ander verhaal.
Het moet juist minder, niet méér
Stel dat we nu voor iedere boom die we verbranden één boom planten, dan is de CO2-balans nul als die geplante boom dezelfde omvang heeft als de boom die we verbrand hebben voor warmte. Maar dat duurt wel even en tot die tijd voegen we extra CO2 toe, omdat een klein boompje veel minder CO2 is opgeslagen dan een grote boom. En dat terwijl we nu al veel te veel CO2 in de atmosfeer hebben gepompt met elkaar. We willen het juist terugbrengen naar een aanvaardbaar niveau. Het moet juist minder, niet méér.
Uit onderzoek van de Universiteit Utrecht blijkt dat pellets die gemaakt worden van lokaal snoeiafval binnen zes jaar klimaatwinst opleveren. Maar bij het verbranden van pellets die gemaakt zijn van gekapte bomen, kan die ‘CO2-terugverdientijd’ volgens datzelfde onderzoek al oplopen tot 21 jaar. Als de bossen onvoldoende duurzaam beheerd worden, loopt dit nog verder op. Het verhaal wordt nog slechter als we ons realiseren dat een flink deel van deze biomassa uit Amerikaanse en Canadese houtkap komt.
Dit groen is niet groen
De kardinale vraag is nu: hebben we deze ruimte in onze CO2-boekhouding? Op dit moment stijgt de CO2-uitstoot wereldwijd nog. De conclusie lijkt dan ook dat hout (bomen) als biomassa in het huidige tijdsgewricht niet duurzaam is (voor kort cyclushout en snoeiafval ligt het iets genuanceerder). Dergelijke groene stroom is simpelweg niet groen.
Als u dus overweegt om op projectniveau biomassa te introduceren als warmtebron, denk daar dan alstublieft nog een keer over na. U voldoet feitelijk misschien wel aan de regels, maar in werkelijkheid draagt het niet bij aan de vermindering van de CO2-uitstoot. Laten we vooral ons boerenverstand blijven gebruiken. Als bomen en planten zo belangrijk voor ons zijn vanwege hun CO2-opname, dan is het toch niet logisch (en zeker niet duurzaam) om ze te gaan verbranden?
